Bibliografia to materiał uzupełniający tekst główny książki bądź artykułu. Zawiera wykaz publikacji (książek, artykułów, dokumentów, gazet, czasopism, stron internetowych itp.) cytowanych i przywoływanych przez autora, a także takich, które są powiązane tematycznie z jego tekstem. Jest to tzw. bibliografia załącznikowa lub przedmiotowa. Wyróżnia się też bibliografię podmiotową zawierającą teksty źródłowe analizowane w danej pracy naukowej.
Bibliografię załącznikową umieszcza się po tekście głównym i materiałach go uzupełniających (takich jak aneksy i przypisy), ale przed materiałami informacyjno-pomocniczymi (np. indeksami, wykazami, spisem treści). Można też umieszczać bibliografię po poszczególnych rozdziałach. Układ pozycji w bibliografii może być alfabetyczny, chronologiczny lub działowy. Należy pamiętać, że każda pozycja powinna zawierać opis jednego dokumentu. Pozycje można numerować, ale nie ma takiej konieczności.
Jakie funkcje ma bibliografia? Przede wszystkim świadczy ona o rzetelności badawczej autora. Prezentuje wykorzystane przez niego źródła informacji dotyczących określonych zagadnień i problemów badawczych. Umożliwia też czytelnikowi identyfikację tych źródeł oraz dotarcie do nich w razie potrzeby.
Najważniejsze elementy opisu bibliograficznego
Istnieje bardzo wiele stylów opisu bibliograficznego, a ich stosowanie zależy w głównej mierze od dyscypliny i dziedziny naukowej. Do najpopularniejszych można zaliczyć:
- styl harwardzki,
- styl chicagowski,
- styl APA (który omawialiśmy w osobnym wpisie blogowym),
- styl MLA (Modern Launguage Association).
W każdym z tych stylów obowiązują konkretne, specyficzne reguły opisu bibliograficznego określające, jakie informacje należy w nim zawrzeć, w jakiej kolejności je podać oraz jak je zapisać. Możemy jednak wyróżnić pewne elementy, które pojawiają się w opisie bez względu na wybrany styl. Są to:
- Nazwa autora/redaktora (w przypadku np. pracy zbiorowej)
- Tytuł i dodatki do tytułu
- Nazwy współtwórców (np. tłumaczy w przypadku przekładu, redaktorów w przypadku np. antologii)
- Oznaczenie wydania (czyli numer wydania)
- Numer tomu lub części
- Nazwa wydawcy
- Miejsce wydania
- Rok wydania
- Objętość (liczba stron, woluminów)
- Lokalizacja (zakres stron)
- Numer ISBN i ISSN
- Adres strony internetowej lub/i DOI
W zależności od rodzaju publikacji oraz specyfiki stylu bibliograficznego niektóre elementy będą miały charakter obligatoryjny, a inne fakultatywny. Najistotniejsze są informacje o autorze/redaktorze, tytule publikacji, tytule czasopisma w przypadku artykułu opublikowanego w periodyku, numerze tomu, części lub czasopisma, miejscu i roku wydania, adresie strony internetowej/lub DOI, jeśli publikacja jest dostępna wyłącznie w wersji elektronicznej. W przypadku artykułów z czasopism lub tekstów z prac zbiorowych bardzo przydatne będzie również podanie zakresu stron. Nie zawsze wymagane lub potrzebne jest zamieszczanie wydawcy oraz numerów ISBN i ISSN.
Jakich błędów unikać przy sporządzaniu bibliografii?
Chociaż bibliografia jest niezbędną częścią tekstu naukowego, a zasady jej sporządzania jasno określają, jakie informacje powinny się w niej znaleźć i jak powinny być zapisane, to nierzadko w opisach bibliograficznych pojawiają się błędy. Do najczęściej popełnianych należą:
- pominięcie jakiegoś elementu lub nawet kilku elementów opisu bibliograficznego, co sprawia, że jest on niepełny;
- podanie błędnej informacji w opisie, np. nieprawidłowe nazwisko autora lub redaktora, niewłaściwy tytuł, miejsce lub rok wydania;
- brak uwzględnienia w bibliografii materiału wykorzystanego i cytowanego w opracowaniu naukowym;
- niekonsekwentny sposób opisu pozycji bibliograficznych – mieszanie stylów bibliograficznych (należy wybrać jeden i konsekwentnie się go trzymać!);
- nieprawidłowe lub niekonsekwentne wyróżnienia oraz interpunkcja w opisie bibliograficznym.
Wymienione błędy sprawiają, że czytelnik będzie miał kłopot ze identyfikowaniem i dotarciem do publikacji zamieszczonych w bibliografii w sytuacji, gdy zechce z nich skorzystać. Co więcej, niedbale sporządzona bibliografia może podważyć naukową wiarygodność oraz profesjonalizm autora książki/artykułu. Warto zatem mieć to na uwadze i zatroszczyć się również o tę część publikacji!
Wykorzystane źródła: A. Wolański, Edycja tekstów. Praktyczny poradnik, Warszawa 2008, s. 247–271.
Skomentuj