Cudzysłów

Cudzysłów – czym jest i jakie pełni funkcje?

Cudzysłów ma charakter wyodrębniający i składa się z dwóch znaków: otwierającego i zamykającego. Kiedy jest używany? Najczęściej stosuje się go do wydzielania cytatów, np. 

Kinga powiedziała: „Marzę o podróży do Ameryki Południowej”.

Cudzysłów można także wykorzystywać do oznaczania specyficznych użyć wyrazów i wyrażeń, np. użytych ironicznie lub obcych stylistycznie, a także do wyodrębniania niektórych nazw własnych: przezwisk, mniej znanych pseudonimów, kryptonimów organizacji, jednostek wojskowych, nazw własnych instytucji lub obiektów, które występują na końcu wielowyrazowych nazw opisowych:

Kazio był tak „pilnym” uczniem, że nie zdał do następnej klasy.

Niektóre dzieci dość długo mają skłonność do kaleczenia wyrazów przez „połykanie” całych zgłosek. (Z. Klemensiewicz)

Akademickie Centrum Kultury „Chatka Żaka”

Rodzaje cudzysłowów

Możemy wyróżnić kilka rodzajów cudzysłowów:

Cudzysłów apostrofowy („ ”) – jest on najczęściej stosowany; można też spotkać się z wariantem: ” ” (cudzysłów amerykański), lecz w języku polskim zaleca się używanie tego pierwszego.

Cudzysłów ostrokątny (niemiecki: » « lub francuski: « ») – może być stosowany do wszelkich wyróżnień i mieć identyczny zakres użycia jak cudzysłów apostrofowy. W polskich publikacjach najczęściej jednak cudzysłowu niemieckiego (o ostrzach skierowanych do środka) używa się do specjalnych wyróżnień w tekście oraz w przypadku, gdy pojawia się cytat w cytacie. Natomiast cudzysłów francuski (o ostrzach skierowanych na zewnątrz) służy do wyodrębniania znaczeń (w pracach naukowych i w słownikach), a także do oznaczania partii dialogowych i przytoczeń (szczególnie w poezji).

Cudzysłowy definicyjne (‘ ’ lub ̔ ’) – służy on do oznaczania definicji wyrazu lub wyrażenia, np.:

kot ‘nieduże zwierzę domowe o miękkiej sierści, długich wąsach, łapach zakończonych pazurami i długim ogonie, wydające dźwięk zwany miauczeniem, hodowane dla towarzystwa lub ze względu na jego umiejętność polowania na myszy, uważane za wroga psa’

Warto również zauważyć, iż w piśmie maszynowym stosuje się cudzysłów złożony z dwóch identycznych znaków: ″ ″, a w tekstach pisanych przy użyciu komputera również ” ” (jest on jednak niepoprawny, ponieważ symbol ” oznacza cal lub sekundę – jednostkę geograficzną).

Na koniec małe przypomnienie z zakresu poprawności językowej (a ściślej fleksji) 😉 Jedyna poprawna forma miejscownika wyrazu cudzysłów to: w CUDZYSŁOWIE (a nie: cudzysłowiu)! Uważajcie też na dopełniacz, bo jego właściwa forma to CUDZYSŁOWU (a nie cudzysłowa)!

Ciąg dalszy nastąpi! Bo w kolejnym wpisie zajmiemy się kwestią poprawnego redagowania i oznaczania cytatów.  Zapraszamy zatem na nasz blog wydawniczy za dwa tygodnie!